"Na ratunek starym domom" - białostoczanie mogą głosować na zaniedbane pustostany

Fot: Malwina Witkowska

Budynek przy ul. Młynowej 2 w Białymstoku powstał w latach 1896-1897

Który budynek należy pilnie wyremontować?

Trwa głosowanie na białostockie, historyczne budynki, które zostały objęte programem "Na ratunek starym domom".

Celem plebiscytu jest umożliwienie białostoczanom wypowiedzenia się na temat ochrony zaniedbanych zabytków miasta i wybrania tych budynków, które należy pilnie wyremontować i zagospodarować. Projekt realizuje Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej Widok przy wsparciu ośmiu organizacji z Białegostoku, są nimi: Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych; Fundacja Dom; Koło naukowe SKN Mała Architektura z Politechniki Białostockiej; Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych "SocLab"; Fundacja Teatr Latarnia; Białystok subiektywnie, grupa przewodników PTTK; Kronika Białostocka; Stowarzyszenie Arteko. We wrześniu 2021 r. stworzyła ona listę 13 zaniedbanych pustostanów należących do miasta.

- Przez rok samorząd podjął działania co do 5 z nich. Jednak 8 cały czas jest w opłakanym stanie i "straszy" w centrum miasta. Chcemy to zmienić, nie tylko przez wzgląd na ład architektoniczny, ale też dlatego, że domy te świadczą o historii Białegostoku i budują tożsamość jego mieszkańców - informują organizatorzy.

Plebiscyt ma charakter otwarty i trwa od początku października do końca listopada. Głos oddaje się anonimowo (klikając na wybrany adres). Głosować może każdy, komu nieobojętna jest historyczna zabudowa Białegostoku: tutaj.

Wyniki plebiscytu – lista rankingowa starych domów stworzona po podliczeniu głosów – podane zostaną na początku grudnia.

Na które budynki można głosować?

Wszystkie budynki na liście należą do zasobów miejskich, są pustostanami. Większość znajduje się w ścisłym centrum Białegostoku.

Koszykowa 1 - to jeden z najstarszych zachowanych drewnianych domów w Białymstoku. Jego historia jest także opowieścią o rozwoju miasta. Zbudował go pod koniec XIX w. Juliusz Beigert, tkacz wełny. W 2016 r. w posesję przy Koszykowej 1 próbowano tchnąć nowe życie za sprawą działalności Bojarskiego Domu Kultury zorganizowanego przez Fundację Teatr Latarnia;

Mazowiecka 31/1 - "Dom żelazko" to jeden z nielicznych zachowanych w Białymstoku drewnianych budynków narożnych. Datowany jest na rok 1930. Pierwszą właścicielką posesji była Frejda Lewin. Później podzielono go na dwa lokalne mieszkalne i pomieszczenie handlowe. W latach 60. XX w. lokal handlowy przekształcono na mieszkanie. Do lat 2000 dom pełnił funkcje mieszkalne. Teraz jest pustostanem;

Młynowa 2 - dom powstał w latach 1896-1897 jako inwestycja Gdala i Szoszy Zawadzkich. Posadowiony był w dawnym punkcie granicznym oddzielającym Piaski (do których już należał) od Chanajek, dzielnicy żydowskiej biedoty. To przykład architektury typowej dla średniej wielkości domów czynszowych;

Warszawska 5A - to jeden z najstarszych domów przy reprezentacyjnej ulicy Białegostoku. Charakterystyczny budynek znany jest w Białymstoku jako dawna straż pożarna. Powstał w 1894 r., ale historia posesji sięga początków XIX wieku i okresu zaboru pruskiego;

Młynowa 23 - pochodzący z początku XX w. trzykondygnacyjny budynek jest świadectwem szybkiego rozwoju przemysłowego miasta w tym okresie. Młynową, charakterystyczną miejską arterię ukształtowała intensywna urbanizacja przełomu XIX i XX wieku. Kamienica jest świadectwem gwałtownych przemian gospodarczych z tego okresu. Długo służył jako mieszkania komunalne (w 1952 r. mieszkało tu 55 osób). Od dłuższego czasu obiekt jest pustostanem o stale pogarszającym się stanie technicznym;

Sobieskiego 22 - dom wzniesiony przez Icka i Małkę Gwircmanów to obiekt typowy dla przełomu XIX i XX w., a więc okresu największego boomu budowlanego w przedwojennych dziejach Białegostoku. W okresie międzywojennym w kamienicy funkcjonował zakład tkacki. Po 1944 r. budynek podzielony został na 7 lokali, w których w 1952 r. mieszkało łącznie 40 osób;

Włókiennicza 16 - drewniany budynek z przełomu XIX i XX wieku, to dawny dom rodu Sirotów, którzy jak większość Żydów zamieszkujących okolice lewego brzegu Białki prowadzili tu fabrykę włókienniczą. Architektura domu (szalunek, dach naczółkowy, balustrada, brandmauer) wskazują, że został on zbudowany w okresie międzywojennym, na pewno przed 1937 r. Wcześniej na posesji funkcjonowała duża, czterokondygnacyjna fabryka włókiennicza, wzniesiona na przełomie XIX i XX w. przez Saria Sirotę;

Warszawska 31 - niepozorne, ponad 200-letnie domki z numerami 31 i 33 ze względu na architekturę należą do najciekawszych, a jednocześnie do najbardziej zaniedbanych. Datowany na XVIII wiek, należy do najciekawszych i najbardziej zaniedbanych budynków przy dawnej reprezentacyjnej ulicy Białegostoku – Warszawskiej. W okresie międzywojennym działał tu sklep tytoniowy.