Trzy dni ku pamięci Trójcy Świętej
Prawosławne Boże Narodzenie trwa trzy dni - w ten sposób Kościół prawosławny podkreśla udział Trójcy Świętej w dziele zbawienia człowieka. Pierwszego dnia świętuje się narodzenie Dzieciątka Jezus w Betlejem. Drugiego czci się Najświętszą Marię Pannę, która narodzinami Jezusa połączyła ze sobą Niebo i Ziemię. Trzeciego dnia wspomina się świętego Stefana, pierwszego męczennika, który oddał życie za Chrystusa narodzonego w Betlejem i zmartwychwstałego.
Wigilia Bożego Narodzenia
Cerkiew ma kilka nazw wigilii. Wierni mówią na nią m.in. nawieczerie lub soczelnik. Ta druga nazwa pochodzi od "socziwa", czyli gotowanej pszenicy polewanej miodem (według innych źródeł - soczystej kaszy), która była poprzednikiem współczesnej kutii - zawsze obecnej na wigilijnym stole.
Posiłek wigilijny rozpoczyna się od modlitwy i dzielenia prosforą. Prosfora to przaśny chleb używany w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii. Ma kształt małych, mieszczących się w dłoni krążków, podobnych do malutkich chlebków.
Na prawosławnym stole wigilijnym prosfora pełni rolę opłatka, którym wierni dzielą się, składając sobie życzenia. Na wigilijnych stołach pojawi się 12 tradycyjnych potraw, takich jak karp w galarecie, pierogi z grzybami i kapustą, czy barszcz z uszkami. Będzie także sianko pod obrusem i dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa.
W nocy wielu wiernych uda się na kilkugodzinne, świąteczne nabożeństwa. W cerkwi nie ma żłóbka. Wierni adorują ikonę Bożego Narodzenia, w której opowiedziana jest cała historia święta. Ikona wystawiana jest zawsze na środek świątyni, w której stoją przystrojone choinki.
W tym świątecznym czasie wierni prawosławni pozdrawiają się słowami: Christos rożdajetsia - sławitie jeho (Chrystus się rodzi - wychwalajcie Go).
Obchody Świąt Bożego Narodzenia
Po nocnych nabożeństwach wierni spotykają się w domu, w rodzinnym gronie, by wspólnie biesiadować. W cerkwi sprawuje się bardzo podniosłe nabożeństwo - nieszpory bożonarodzeniowe.
Na Podlasiu pierwszego dnia świąt rozpoczyna się kolędowanie - grupy młodzieży prawosławnej wchodzą z gwiazdą do domów lub śpiewają pod oknami. Kiedyś dostawali od gospodarzy bułki (piroh), chleb, a nawet mięso. Teraz najczęściej są to pieniądze. W miastach prawosławni z dużą - nieraz o średnicy do dwóch metrów - gwiazdą śpiewają pod blokiem, a mieszkańcy przeważnie wychodzą do nich z datkami. Wyznawcy prawosławia chodzą także z szopką, zwaną betlejką.
ewa.r@bialystokonline.pl
