Chris Niedenthal "Obcy-Polska'70"

Wystawy

05 kwi 2018

Czwartek

Opera i Filharmonia Podlaska - Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku im. Stanisława Moniuszki

ul. Odeska 1, 15-406 Białystok

Chris Niedenthal – fotograf, jeden z najbardziej cenionych fotoreporterów europejskich – w Operowej Galerii Fotografii pokaże swoją wystawę „Obcy – Polska ’70” i opowie o niej podczas spotkania wernisażowego, które poprowadzi Michał Heller.

Godz. 18.00 (sala kameralna Opery i Filharmonii Podlaskiej).
Wstęp wolny.

Na wystawę złoży się zestaw dotąd niepublikowanych zdjęć wykonanych przez Chrisa Niedenthala w latach 70. To czas pierwszych prób reporterskich wybitnego fotografa i zapis zderzenia jego wrażliwości z rzeczywistością PRL. Fotografie zostały zeskanowane z negatywów i slajdów, które dotąd nie opuszczały archiwum jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich fotoreporterów.

Chris Niedenthal to fotoreporter dokumentujący najważniejsze przemiany polityczne w Polsce lat 70., 80., 90.

„Najsłynniejsza fotografia wykonana przez Chrisa Niedenthala. przedstawia transporter opancerzony SKOT stojący przed kinem "Moskwa" w Warszawie, na którego fasadzie widnieje afisz filmu "Czas Apokalipsy" Francisa Forda Coppoli. Zdjęcie to stało się ikoną stanu wojennego, jest najczęściej chyba przywoływanym obrazem epoki, urosło wręcz do roli wizualnej metafory tamtych lat. Sam Niedenthal pisał o niej:

- Dla mnie cały stan wojenny jest w tym jednym zdjęciu. Ale wtedy nie miałem pojęcia, że robię coś aż tak ważnego, ikonę dla Polaków.

Niedenthal współpracował m.in. z takimi magazynami, jak "Newsweek", "Time", "Der Spiegel", "Geo" i "Forbes". W 1986 roku otrzymał nagrodę World Press Photo za portret sekretarza generalnego węgierskiej partii komunistycznej, Jánosa Kádára, który trafił na okładkę "Time'a". 14 grudnia 2009 roku został odznaczony srebrnym medalem Gloria Artis.

W 1978 roku, tuż po wyborze Karola Wojtyły na papieża, Chris Niedenthal był pierwszym fotoreporterem, który zrealizował reportaż w jego rodzinnym mieście, Wadowicach. W kolejnym roku, podczas pielgrzymki papieża do ojczyzny, wykonał zdjęcie, które trafiło na okładkę "Newsweeka". Przedstawiało Jana Pawła II pozdrawiającego wiernych na Jasnej Górze. Niedenthal był także - wraz z angielskim dziennikarzem, Michaelem Dobbsem - pierwszym zagranicznym fotoreporterem wpuszczonym do Stoczni Gdańskiej podczas strajku w 1980 roku.

W stanie wojennym fotograf musiał zachować wielką ostrożność, nie mógł otwarcie pokazać się na ulicy z aparatem w ręku, samo jego noszenie ze sobą groziło aresztowaniem. Mimo to zdjęcia Niedenthala powstawały i docierały na czas do redakcji na całym świecie. Okazało się też, że dużym problemem jest dołączanie opisów do zdjęć, kluczowych dla reportażu, ale które utrudniały przemyt rolek filmów i czyniły go szczególnie niebezpiecznym. Niedenthal zaczął zatem zapisywać najważniejsze informacje flamastrem na kartkach, następnie fotografował je i dołączał rolkę do pozostałych niewywołanych filmów. Tak przygotowane negatywy przekazywał turystom wyjeżdżającym z Polski, ci następnie dostarczali je (osobiście lub za pośrednictwem) między innymi do redakcji "Newsweeka" w Nowym Jorku.

Jednak w swej twórczości Chris Niedenthal nie ograniczał się tylko do zabarwionego politycznie fotoreportażu. W 1999 roku zaprezentował cykl kilkudziesięciu zdjęć w dużym formacie zatytułowany "Tabu", zawierający wizerunki osób z różnych względów nie portretowanych. Znalazły się wśród nich m.in. zdjęcia dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Wraz ze swym przyjacielem, fotografem Tadeuszem Rolke, Niedenthal przygotował w 2001 roku cykl fotografii "Sąsiadka", nawiązujący do książki Jana Tomasza Grossa "Sąsiedzi" i filmu Agnieszki Arnold, opowiadających o pogromie Żydów w Jedwabnem.

W 2004 roku nakładem wydawnictwa Bosz wydany został album "Polska Rzeczpospolita Ludowa. Rekwizyty", zawierający 130 zdjęć Niedenthala z lat 70. i 80. z komentarzem dziennikarza "Gazety Wyborczej" Jacka Hugo-Badera.

W 2006 roku, w 25. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, pod patronatem honorowym prezydenta Lecha Kaczyńskiego, ukazał się kolejny zbiór fotografii Chrisa Niedenthala, zatytułowany "13/12. Polska stanu wojennego". Pomysł wydania albumu zrodził się po tym, jak Instytut Pamięci Narodowej przekazał fotografowi teczkę dotyczącą jego osoby, prowadzoną przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa od 1973 roku.

Swoje doświadczenia jako fotoreportera w PRL Chris Niedenthal opisał w książce autobiograficznej "Zawód: fotograf" (wydawnictwo Marginesy, Kraków 2011).”

Chris Niedenthal, M. Wróblewska, Culture.pl, grudzień 2011, fragmenty