Aktualności

Karawaka z 1892 r. znajdująca się na terenie cmentarza farnego w Białymstoku trafiła do rejestru zabytków. Kiedyś niezwykle popularne, dziś tego typu krzyże znikają z polskiego krajobrazu.

Miała chronić przed morowym powietrzem

Krzyż typu karawaka swoją nazwę wywodzi od hiszpańskiego miasta Caravaca i jest związany z relikwiarzem mającym chronić miasto przed klęskami. W Europie rozpowszechnił się on w XVI w. i był popularny w kolejnych stuleciach. Ustawiano je na cmentarzach epidemicznych, przy drogach oraz używano w formie medalika.

Na karawaki - głównie dziewiętnastowieczne - nadal można natknąć się zwiedzając Podlasie. Tego typu krzyż znajduje się też w 29. kwaterze zabytkowego cmentarza farnego w Białymstoku.

- Został ufundowany przez parafian jako prośba o ochronę przed epidemią cholery panującą pod koniec XIX wieku w Europie – przypomina prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.

Sztuka odlewnicza zakładu Wieczorka

Według ustaleń Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, krzyż został wykonany w 1892 r. w fabryce Antoniego Wieczorka, jednego z czołowych fabrykantów działających na terenie Białegostoku w XIX w. Zakład Wieczorka, którego początki sięgają lat 70. XIX w., szybko stał się jednym z największych w regionie. Odbiorcami jego wyrobów byli przedsiębiorcy zakupujący m.in. sprzęt do swoich zakładów rzemieślniczych i fabryk, ale również osoby prywatne, nabywające m.in. metalową galanterię czy ozdobne odlewy.

Żeliwny krzyż z granitową podbudową został wykonany w technice odlewu z elementami technik kamieniarskich. Na ścianach cokołu zostały umieszczone odlewane, prostokątne tablice, dekorowane ozdobnymi mocowaniami, uszkami w narożach oraz profilowaną listwą. Na tablicach znajdują się teksty modlitw w intencjach ochrony przed zaraźliwą chorobą (morowym powietrzem). W dolnej części podstawy krzyża znajduje się tabliczka z napisem "KARAWIKA".

Służby konserwatorskie podkreślają, że karawaka z białostockiego cmentarza farnego zasługuje na ochroną z uwagi na swoje wartości artystyczne przejawiające się w sposobie zakomponowania obiektu, dekoracyjnym opracowaniu cokołu i tablic oraz graficznym rozmieszczeniu liternictwa użytego w tekstach modlitw.

- Krzyż stanowi znaczące dziedzictwo historyczne i artystyczne wytworów pochodzących z zakładu Antoniego Wieczorka, jest cennym przykładem sztuki odlewniczej. Zachowanie przedmiotowego krzyża – karawaki leży w interesie społecznym ze względu na wartości, których jest nośnikiem – podkreśla prof. Małgorzata Dajnowicz.

Pierwszy zabytek z cmentarza farnego

Krzyż – karawaka został wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego na wniosek Parafii Rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku. Rozmowy w sprawie wpisu obiektu do rejestru zabytków trwały kilka lat. W przypadku zabytku ruchomego – wpisu do rejestru dokonuje wojewódzki konserwator zabytków na wniosek właściciela tego zabytku.

Jest to pierwszy obiekt ruchomy z terenu cmentarza farnego w Białymstoku wpisany do rejestru zabytków.

Ikona kultowego serialu zabytkiem! Trafił do ewidencji

Nowy zabytek w Białymstoku. To unikalny dom z początku XX wieku

Podlaskie ma nowy zabytek. Oto obiekt, który trafił do rejestru

Tragiczny finał poszukiwań. Znaleziono ciało zaginionego mężczyzny

Podlascy przedsiębiorcy tracą miliardy. Konfederacja ma apel

Minęło 30 lat od jej debiutanckiego albumu. W Białymstoku wystąpi Kasia Kowalska