Nauka

Unikalny sprzęt w Obserwatorium UwB. Waży kilkaset kilogramów. Do czego służy?

2021.07.15 14:52

Obserwatorium Uniwersytetu w Białymstoku zyskało nowy, unikatowy sprzęt. Pozwoli on na przeprowadzanie wielu badań i obserwacji.

Trwa montaż unikalnego teleskopu ASA 600

Obecnie trwa montaż ważącego kilkaset kilogramów teleskopu ASA 600. Jest to unikatowy i zarazem jeden z największych teleskopów w kraju. Pozwoli on na przeprowadzanie bardzo zaawansowanych obserwacji i badań.

- To sprzęt z najwyższej półki, jeśli chodzi o teleskopy dydaktyczne służące do bardzo zaawansowanej dydaktyki astronomów i fizyków. Jego rozmiary i parametry pozwalają również na wykonywanie obserwacji o charakterze naukowym. W Polsce są tylko dwa teleskopy o tych rozmiarach. Pod względem wielkości sprzętu, właśnie znaleźliśmy się na krajowym podium – mówi astronom Andrzej Branicki z Wydziału Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku.

Teleskop będzie znajdował się na szóstej (najwyżej) kondygnacji astronomicznej wieży, która stoi na uniwersyteckim kampusie. Obserwatorium ma specjalną, ruchomą kopułę i to przez nią "wnoszony" był sprzęt. Potrzebny był do tego dźwig o wysięgu 25 m, ze względu na wartość i wielkość teleskopu – zadanie nie jest takie łatwe.

- ASA 600 to największy, profesjonalny i jedyny, jak do tej pory, teleskop firmy ASA zainstalowany w Polsce. Posiada on kwarcowe zwierciadło główne o średnicy 60 cm. Konstrukcja tuby teleskopu to układ optyczny Ritchey-Chrétien. Wykonana została z włókna węglowego, co zapewniło jej niezwykłą sztywność i stabilność. Większość dużych profesjonalnych teleskopów badawczych to właśnie podobne układy Ritchey-Chrétien np. Kosmiczny Teleskop Hubble'a czy jedne z największych na świecie teleskopy Keck Observatory na Hawajach. RCT oferuje bardzo dobre parametry optyczne poza osią i posiada bardzo krótką tubę optyczną oraz kompaktową konstrukcję dla danej ogniskowej. Całkowita waga tuby to 105 kg – informuje Leszek Hus, współwłaściciel firmy Delta SP.J. Krentowski Hus, odpowiedzialnej za dostawę i montaż teleskopu do Obserwatorium.

Trzeba poczekać zanim skorzystamy z nowego urządzenia

Montaż całego urządzenia będzie trwał jeszcze kilka dni. Zanim sprzęt będzie jednak pełnił należycie swoją funkcję – potrzeba jeszcze trochę czasu.

- Samo postawienie teleskopu to dopiero początek. Kalibracja może potrwać nawet kilka miesięcy - wyjaśnia Marek Nikołajuk z Katedry Astrofizyki i Fizyki Teoretycznej na Wydziale Fizyki UwB.

Z teleskopu będą także korzystali studenci oraz białostocka młodzież:

- Do obserwatorium będziemy również zapraszać młodzież szkolną, a okazjonalnie teleskop będzie dostępny także dla szerokiej publiczności np. podczas imprez popularyzujących naukę takich jak Noc Muzeów, czy Festiwal Nauki i Sztuki. W pełni ogólnodostępne będzie za to planetarium. Będzie tu można obejrzeć ciekawe projekcje poświęcone badaniom astronomicznym – dodaje Andrzej Branicki.

Wybudowanie Obserwatorium z Planetarium kosztowało w sumie ponad 8,4 mln zł. Sfinansowane zostało z środków Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz uczelni. Wyposażenie obiektu wsparł Samorząd Województwa Podlaskiego, przekazując na ten cel 1,3 mln zł, sam teleskop ASA 600 wraz z wyposażeniem to koszt ok. 670 tys. zł.