Biznes

Budżet państwa dołoży się do składek za nianię. Czym jest umowa aktywizująca?

2025.10.13 07:40

Zatrudnienie niani wcale nie musi oznaczać wysokich kosztów ani skomplikowanych formalności. Dzięki umowie uaktywniającej część lub nawet całość składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne niani finansuje budżet państwa. To rozwiązanie, które legalizuje opiekę nad dzieckiem, odciąża finansowo rodziców i jednocześnie zapewnia opiekunce bezpieczeństwo oraz prawo do świadczeń.

Co to jest umowa uaktywniająca?

Umowa uaktywniająca to forma umowy o świadczenie usług, na podstawie której niania sprawuje opiekę nad dzieckiem lub dziećmi. Dzięki niej opiekunka zostaje objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami – emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i zdrowotnym – których składki w całości lub części pokrywa państwo.

– Dzięki zawartej umowie rodzic może skorzystać z dofinansowania z budżetu państwa, co realnie obniża koszty opieki. Niania natomiast zyskuje bezpieczeństwo. Dzięki składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne ma zabezpieczenie nie tylko teraz, ale także na przyszłość – informuje Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS województwa podlaskiego.

Umowę można zawrzeć z każdą pełnoletnią osobą, która nie jest matką dziecka. Opieka może dotyczyć maluchów od 20. tygodnia życia do końca roku szkolnego, w którym kończą 3 lata. W wyjątkowych przypadkach – np. gdy dziecko nie może uczęszczać do przedszkola – okres ten można wydłużyć do 4 lat.

Obowiązki rodzica jako płatnika składek

Podpisanie umowy to dopiero pierwszy krok. Rodzic musi zgłosić się jako płatnik składek w ZUS-ie, a następnie – w ciągu 7 dni od rozpoczęcia opieki – zarejestrować nianię na odpowiednim formularzu (ZUS ZUA lub ZZA). Co miesiąc przekazuje też dokumenty rozliczeniowe i opłaca składki.

Choć formalności brzmią skomplikowanie, procedura jest stosunkowo prosta. Rodzic potrąca z wynagrodzenia składki finansowane przez nianię, w tym ewentualną chorobową, i odprowadza je do ZUS-u. Zgłasza też zmiany, np. zakończenie opieki, na formularzu ZUS ZWUA.

Państwo dopłaca do składek

Budżet państwa finansuje składki w całości lub części – zależnie od wysokości wynagrodzenia. Jeśli niania zarabia do połowy minimalnego wynagrodzenia (w 2025 roku to 2333 zł), wszystkie składki pokrywa państwo. Gdy zarobki są wyższe, składki od nadwyżki finansują wspólnie rodzic i opiekunka.

Takie rozwiązanie odciąża budżet domowy rodziny i jednocześnie zapewnia niani pełne ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Świadczenia dla niani – chorobowe, macierzyńskie, emerytalne

Zatrudnienie na umowie uaktywniającej daje realne korzyści – przede wszystkim prawo do świadczeń. Niania może liczyć m.in. na zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy, a także świadczenia w razie wypadku przy pracy czy niezdolności do pracy.

Jeśli opieka nad dzieckiem to jedyne źródło dochodu niani, obejmują ją obowiązkowo ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W przypadku osób, które pracują jednocześnie na etacie, obowiązkowe jest jedynie ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, ale warto z niego skorzystać – daje prawo do zasiłków już po 90 dniach od objęcia ochroną.

Jak podpisać umowę?

– Zawarcie umowy uaktywniającej to prosta procedura. Umowa powinna określać czas i miejsce sprawowania opieki, zakres obowiązków, wysokość wynagrodzenia oraz okres obowiązywania. Warto pamiętać, że składki za nianię są opłacane przez budżet państwa do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata, a w niektórych przypadkach do 4 lat. Jeśli pojawią się wątpliwości lub trudności z wypełnieniem dokumentów, zawsze można liczyć na pomoc pracowników ZUS-u – wyjaśnia rzeczniczka Katarzyna Krupicka.

Umowa uaktywniająca to pewność i bezpieczeństwo. Rodzic korzysta z dofinansowania, niania zyskuje legalne zatrudnienie i prawo do świadczeń. Dla jednych to szansa na powrót do pracy, dla drugich – stabilne źródło dochodu. A dla dziecka – troskliwa, spokojna opieka.