Ksiądz prawosławny patronem ulicy. Radny sprawdza, czy nie był TW

Fot: Źródło: Przegląd Prawosłwny

Ojciec Aleksander Tomkowid wśród dzieci z dojlidzkiej parafii, 1963 r.

Czy był TW?

W poniedziałkowym (24.09) głosowaniu białostockich radnych zapadła decyzja, by na Dojlidach była ulica ks. Aleksandra Tomkowida.

- To niewielka uliczka, która jakby okala posesję parafii prawosławnej pw. Proroka Eliasza - wskazuje radny Forum Mniejszości Podlasia Sławomir Nazaruk.

Ulica znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie prawosławnego cmentarza, plebanii i domu opieki na Dojlidach. Nazwanie jej nie wprowadzi administracyjnego zamieszania - nowy adres zyskają jedynie plebania i jedna posesja prywatna.

Sprawcą chwilowego zamieszania przed głosowaniem nad uchwałą był natomiast radny PiS Krzysztof Stawnicki.

- Czy ta postać jest krystaliczna, czysta jak łza? - pytał. - Czy nie miała w swoim życiu żadnych historii związanych ze służbą bezpieczeństwa?

Sławomir Nazaruk odpowiedział, że nic nie wie o tym, by ksiądz był tajnym współpracownikiem służb bezpieczeństwa. Co więcej, właśnie przez komunistów miał niemało kłopotów.

Pytanie radnego PiS niektórych zaskoczyło, bo to właśnie z tego ugrupowania wyszedł pomysł, by np. patronem jednej z białostockich ulic był kontrowersyjny "Łupaszka".

Dobry gospodarz i budowniczy

Nowy patron z Dojlid - Aleksander Tomkowid urodził się w 1926 r. Pochodził z rodziny białych rosyjskich emigrantów, którzy po rewolucji październikowej 1917 r. znaleźli schronienie w Polsce i zamieszkali w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego Aleksander z ojcem trafił z ulicznej łapanki do mokotowskiego więzienia, gdzie codziennie wyznaczano osoby do rozstrzelania. Jego siostry zginęły podczas powstania, a brat nie wrócił z przymusowych robót.

Po wojnie Aleksander Tomkowid ukończył prawosławne seminarium duchowne na Pradze w Warszawie. W swojej pierwszej parafii - Jałówce - udzielił potajemnie ślubu dyrektorowi szkoły partyjnej w Dojlidach. Skończyło się to przesłuchaniem i pozbawieniem pracy duszpasterskiej. W 1953 r. objął zrujnowaną parafię prawosławną w Dojlidach. Nabożeństwa odbywały się tam w zaadoptowanej kaplicy w grobowcu Krusensternów (w 1919 r. tamtejszą zabytkową cerkiew i zabudowania przejął kościół katolicki). Kapłan początkowo mieszkał u parafian. Z czasem uporządkował cmentarz, wybudował plebanię, a w 1962 r. otrzymał zgodę na remont cerkwi, w wyniku którego powstała w zasadzie nowa świątynia, wyświęcona w 1970 r.

Funkcję proboszcza parafii św. Proroka Eliasza w Białymstoku ojciec Aleksander Tomkowid pełnił do 1979 r. Potem pracował w Łodzi i Gdańsku, gdzie zmarł w 2002 r. W pamięci dojlidzkich parafian pozostał jako dobry gospodarz i budowniczy.

Skwer Markowej przy "Uniwerku"

Także w poniedziałek, ale już bez dyskusji, białostoccy radni podjęli uchwałę, dzięki której teren łączący ul. Kalinowskiego z ul. św. Mikołaja, w sąsiedztwie Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, będzie nosił imię Anny Markowej. Z takim pomysłem wystąpił Zarząd Stowarzyszenia Schola Humana.

Anna Markowa urodziła się w 1932 r. w Lublinie, gdzie studiowała i miała swój debiut literacki. W 1976 r. przeniosła się do Białegostoku i podjęła pracę w tutejszej rozgłośni Polskiego Radia. Była autorką wielu słuchowisk, reportaży oraz felietonów radiowych.

To trzykrotna laureatka Nagrody Literackiej im. Wiesława Kazaneckiego: w 1992, 1995 i 2001 r. a także autorka wielu tekstów piosenek, które wykonywały m.in. Irena Santor, Sława Przybylska, Maria Koterbska, Joanna Rawik, Maryla Rodowicz. W latach 1994-2002 zasiadała w Radzie Miejskiej Białegostoku, zajmując się przede wszystkim sprawami kultury i edukacji oraz problemami osób niepełnosprawnych.

Anna Markowa została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim, Krzyżem Oficerskim za działalność w dziedzinie upowszechniania kultury. Zmarła w 2008 r. w Białymstoku.

Od 2014 r. w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku organizowany jest Konkurs Literacki im. Anny Markowej adresowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów.