Tokarczuk, Pług i Matrix świata

Fot: M. Gorbacz

Olga Tokarczuk podpisująca książki fanom

Spotkanie przyciągnęło tłum fanów książek "Prawiek i inne czasy" czy "Dom dzienny, dom nocny", a dr. hab. Dariusz Kulesza, nie krył radości z rozmowy i fascynacji twórczością Olgi Tokarczuk.

Terapia i feminizm

Czy literatura pełni funkcję terapeutyczną? Zdaniem Olgi Tokarczuk jak najbardziej. Zarówno, gdy jest czytelniczką i pisarką.

- Jako czytelniczka uważam, że z zasady powieści są wymyślane po to by nas skonfrontować z innymi ludźmi, innymi zdarzeniami. To jest nieustająca sytuacja terapeutyczna, nieustanna konfrontacja i oglądanie siebie. Czytając powieść musimy uruchomić nasz zmysł empatii i stać się na jakiś czas Anną Kareniną i jeśli jesteśmy dobrymi czytelnikami, to się oddajemy tej książce. Wchodzimy w jakąś sytuacje, doświadczamy jej i gdy wyjdziemy będziemy już innymi ludźmi. Dokonał się proces zmiany, a jest on procesem terapii - powiedziała Olga Tokarczuk.

Zdaniem Kuleszy pisarka jest zaangażowana w feminizm czwartej fali, związany z książką Judith Butler "Uwikłani w płeć." Tokarczuk potwierdziła, ze Butler bardzo precyzyjnie nazwała to, co sama intuicyjnie odkrywała. Feminizm dla pisarki jest głosem represjonowanej części ludzkości, bez względu na płeć biologiczną.

- Rozumiem feminizm bardzo szeroko jako pewną sprawiedliwość, mentalność, sposób myślenia o świecie jako całości z uwzględnieniem tych słabszych i odrzuconych. Feminizm to także ekologia.

Kobieta i mężczyzna na peryferiach

Ideałem mężczyzny Olgi Tokarczuk mógłby być bohater jej ostatniej powieści "Prowadź swój pług przez kości umarłych" - Dyzio. Jest delikatny, chory na alergie, o dziewczęcej urodzie. To jest mężczyzną bez chęci przemocy, bez dominacji, agresji, jest bardzo wrażliwy. Z drugiej strony w tej samej książce są mężczyźni będący uosobieniem patriarchalnej siły, władzy i cywilizacji.

- Nie mam nic przeciwko mężczyznom, uwielbiam ich i cieszę się z tego, że na naszych oczach zmienia się paradygmat tego kim jest i jaki jest mężczyzna. Trudno grać cały czas macho. Od tego umiera się na zawały serca. Chciałabym uwolnić mężczyzn od tej narzuconej im roli - powiedziała z uśmiechem Tokarczuk.

Autorka "Gry na wielu bębenkach" próbuje skonstruować typ mężczyzny który znajduje się na peryferiach paradygmatu męskości, próbuje go dowartościować. Podobne podejście cechuje Tokarczuk wobec kobiet. Postaci kobiece występujące w jej powieściach to stare kobiety. Marta, Olga, Janina Duszejko, Kłoska są odsunięte od głównego nurtu, nie pasują do społeczeństwa. Patrzą z perspektywy, z której widać więcej.

- W "Biegunach" pojawia się kilka zdań o kobietach, który zaczynają się starzeć, wychodzą z nurtu erotycznego i stają się niewidzialne. To jest sytuacja pisarska, takie oko. Mądrość życiowa nabierana z wiekiem, usytuowanie się na granicy społeczeństwa, to ma niezwykłe właściwości - zdradziła Tokarczuk.

Jak w Matriksie

Ciekawym spostrzeżeniem dr Kuleszy było znalezienie śladów filmu Matrix w prozie Olgi Tokarczuk. Również w najnowszej książce "Pług..."określanej thrillerem moralnym podszytym głębokim buntem religijnym. Janina Duszejko, główna bohaterka książki odrzuca religijność, gdyż widzi świat jako panoptikum cierpiących istot, w którym nie ma miejsca dla Boga. Trochę jak w Matriksie, który świetnie pokazuje sytuacje człowieka we współczesnym świecie. Po obejrzeniu filmu, nic nie było takie jak przedtem, podobnie mówi się o lekturze "Prowadź swój pług przez kości umarłych".