Aktualności

Co po wyborach? Oto możliwe scenariusze

2023.10.16 13:28

Wybory parlamentarne są już za nami. Sondażowe wyniki late poll sugerują, że demokratyczna opozycja może zdobyć 248 mandatów w Sejmie, otwierając perspektywę na utworzenie nowego rządu. Jakie kroki zostaną podjęte po ogłoszeniu oficjalnych wyników?

Jaka procedura po wyborach? Krok 1

Pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu zostaje zwołane przez prezydenta na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów, co oznacza, że powinno się to odbyć najpóźniej we wtorek 14 listopada. Na tym posiedzeniu prezydent desygnuje premiera, który ma za zadanie sformować rząd i zaproponować skład nowej Rady Ministrów.

Zgodnie z artykułem 154 ust. 1 Konstytucji RP, prezydent ma obowiązek powołania premiera wraz z rządem w ciągu kolejnych 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów. W tym czasie członkowie nowo powołanej Rady Ministrów składają przysięgę. W ciągu kolejnych 14 dni nowy premier przedstawia Sejmowi program działania rządu (exposé) i wniosek o udzielenie wotum zaufania. Sejm może udzielić wotum zaufania rządowi za pomocą bezwzględnej większości głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jaka procedura po wyborach? Krok 2

Jeśli nowo powołana Rada Ministrów nie zdobędzie zaufania posłów, wówczas to oni przejmują inicjatywę w tworzeniu nowego rządu. Grupa złożona z co najmniej 46 posłów zgłasza kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Powołanie kandydata na premiera wymaga bezwzględnej większości głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent nie ma możliwości odmówienia powołania i zaprzysiężenia tak wybranego rządu.

Jaka procedura po wyborach? Krok 3

W przypadku, gdy wskazany przez Sejm kandydat na premiera nie zdobędzie bezwzględnej większości głosów, inicjatywa powrotu do procedury wraca do prezydenta. W ciągu kolejnych 14 dni prezydent na wniosek premiera powołuje rząd i premiera oraz odbiera od nich przysięgę. W takiej sytuacji do udzielenia wotum zaufania rządowi wystarcza zwykła większość głosów (więcej "za" niż "przeciw", bez uwzględniania wstrzymujących się) w Sejmie w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeśli nawet ten trzeci krok nie przyniesie rezultatu w postaci powołania rządu, prezydent zarządza nowe wybory.

Procedura ta jest uregulowana polską Konstytucją i odzwierciedla proces tworzenia rządu po wyborach parlamentarnych.

Co w przypadku potwierdzenia wyników late poll?

Według sondażowych wyników late poll demokratyczna opozycja może zdobyć aż 248 mandatów w Sejmie, mimo procentowej wygranej Prawa i Sprawiedliwości. Jest to jeden ze scenariuszy politycznych, który zakłada połączenie trzech bloków opozycyjnych, czyli Koalicji Obywatelskiej, Lewicy i Trzeciej Drogi. W takim przypadku demokratyczna opozycja może powołać nowy rząd, bez konieczności politycznych porozumień.

PiS będzie szukał sojusznika?

W przypadku, gdy Prawo i Sprawiedliwość zyska większość parlamentarną na własną rękę, czyli bez konieczności zawierania sojuszy z innymi partiami, będzie mógł stworzyć samodzielny rząd.

Jeśli jednak PiS zdobędzie pierwsze miejsce w rankingu wyborczym, ale nie zdobędzie samodzielnej większości, to będzie musiał postawiać na formalną koalicję z inną partią. Najczęściej w tym przypadku mówi się o sojuszu z Konfederacją.

Według danych late poll, PiS zyskuje 198 mandatów. W przypadku połączenia sił z Konfederacją, która ma 14 mandatów, obie partie uzyskałyby łącznie 212 mandatów. To zbyt mało, aby móc utworzyć rząd. W takiej sytuacji Prawo i Sprawiedliwość musiałoby szukać koalicjantów w pozostałych ugrupowaniach. Pytanie brzmi: czy sojusz PiS z jakimikolwiek innymi ugrupowaniami jest realny?