Opowieść o mieście królewskim - Tykocinie

Fot: Muzeum w Tykocinie

Fragment wystawy stałej

Opowieść o Tykocinie

O Tykocinie mówi się, że to miasteczko pełne uroku, jednak nieco senne. Położone jest nad rzeką Narew. Główną osią w założeniu urbanistycznym jest kościół Trójcy Przenajświętszej, pomnik Stefana Czarnieckiego, ulica Złota i Wielka Synagoga.

Tykocin został założony w 1425 r., kiedy to prawa miejskie nadał Tykocinowi książę mazowiecki Janusz I Starszy. Przebywali tu wielokrotnie królowie oraz książęta polscy. Ważną tkankę społeczną tworzyła ludność żydowska, która zaczęła osiedlać się tu od 1522 r. W 1800 roku mieszkańcy pochodzenia żydowskiego stanowili ok. 70% ludności miasta.

W Tykocinie mieściła się druga co do wielkości (po krakowskiej) gmina żydowska w Polsce. W lecie 1941 roku ludność żydowska licząca około 1400 osób została wymordowana w lasach w pobliżu wsi Łopuchowo.

Muzeum w Tykocinie od czerwca 2021 roku prowadziło prace nad nową wystawą stałą poświęconą dziejom Tykocina. Na potrzeby nowej ekspozycji poddano modernizacji parter budynku dawnego Domu Talmudycznego, wyposażając tę przestrzeń w dodatkowe zabezpieczenia, gabloty i system monitoringu. Część prac nad wystawą została sfinansowana w ramach projektu projekt pt. "Zakup wyposażenia na potrzeby ekspozycji stałej Muzeum w Tykocinie". Zadanie dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Środki finansowe Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzące z Funduszu Promocji Kultury wynoszą 90 000 zł (73,96%). Projekt został również dofinansowany kwotą 31680 zł (26,04%) pochodzącą z budżetu Województwa Podlaskiego.

Wystawa stała "Tykocin w nurcie historii" ma układ chronologiczno-problemowy i obejmuje całe dzieje Tykocina od późnego średniowiecza, aż po drugą połowę XX wieku. Wstępem do głównej wystawy jest instalacja przypominająca o pierwotnym przeznaczeniu budynku, a zatem żydowskiej szkoły religijnej.

Najstarsze obiekty na ekspozycji pochodzą z wykopalisk archeologicznych prowadzonych przez Dział Archeologii Muzeum Podlaskiego, kolekcji Zygmunta Glogera przechowywanej w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Centralną częścią wystawy jest salon szlachecki, w którym narracja związana jest z dziejami rodu Branickich herbu Gryf i zmianami, jakie za ich sprawą dokonały się w Tykocinie. Nową odsłonę zyskały także Gabinet Glogerowski i salon malarski Zygmunta Bujnowskiego. Zwieńczeniem wystawy jest sala poświęcona burzliwym dziejom miasta w okresie II wojny światowej.

Nowa wystawa będzie dostępna dla zwiedzających od 29 kwietnia w Domie Talmudycznym. Otwarcie nastąpi o godz. 12:00.

Kadisz, czyli modlitwa

Tego samego dnia (29.04) odbędzie się także wernisaż wystawy czasowej w babińcach Wielkiej Synagogi w Tykocinie, po otwarciu wystawy stałej w Domu Talmudycznym.

Ekspozycja "Kadisz dla biblioteki tykocińskiej" składać się będzie z kilkudziesięciu prac malarskich i rzeźbiarskich Wiesława Szumińskiego. Prezentowana będzie do 30 września.

To takie dziwne i niepojęte. Jest synagoga, budynki, są domy, w których nic nie ma. Tyle lat, tyle wieków ludzie w jednym miejscu mieszkali i raptem, tak jakby zapadli się pod ziemię i wszystko z nimi zapadło się pod ziemię. Ani jednego tałesu, ani choćby strzępka ubrania, ani jednej fotografii, książki. Niczego. - pisał Wiesław Szumiński.

Wiesław Szumiński urodził się w 1958 roku Suwałkach. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza i poznańskiej Akademii Sztuk Pięknych powrócił do Suwałk, gdzie mieszka i pracuje od dwudziestu lat. Związany jest z Ośrodkiem "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" w Sejnach. W suwalskim szpitalu psychiatrycznym od 1993 do 2014 roku realizował program arteterapii dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Tam też prowadził "Galerię bez klamek".

Jest autorem około trzydziestu indywidualnych wystaw malarstwa, rzeźb ceramicznych, grafiki i ilustracji książkowej w Polsce (Sejny, Suwałki, Łomża, Kraków, Poznań, Wigry, Krokowa) i za granicą (Ukraina – Kijów, Niemcy – Lipsk nad Odrą, Guterloch, Litwa – Wilno, Bośnia i Hercegowina – Mostar, Sarajewo, Wlochy – Triest, Norwegia – Notoddem, Serbia – Belgrad), Brał również udział w wielu wystawach zbiorowych.