Aktualności

Pakt dla wschodnich granic. Samorządy walczą o wsparcie UE

2025.12.12 17:30

Wschodnie regiony graniczne „to nie kres Unii, a jej początek”. Siła całej Wspólnoty „zależy od siły jej wschodnich regionów” – podkreślił marszałek Łukasz Prokorym podczas konferencji w Parlamencie Europejskim 11 grudnia.

Propozycja Paktu, nad którą pracuje Komisja Europejska, ma zostać zaprezentowana na przełomie stycznia 2026 roku. Dokument obejmie m.in. województwa lubelskie, podlaskie i warmińsko-mazurskie – obszary szczególnie dotknięte skutkami obecnej sytuacji geopolitycznej. Jego celem będzie wzmocnienie odporności, konkurencyjności, bezpieczeństwa oraz atrakcyjności inwestycyjnej wschodnich peryferii Unii.

Samorządy chcą zwiększenia pomocy publicznej

Jak przypomniał Jacek Protas, zamknięcie granic i obowiązujące embargo dramatycznie wpłynęły na lokalną gospodarkę. „Z powodu zamknięcia granic i wprowadzenia embarga wiele firm przestało funkcjonować, a inwestorzy boją się lokować kapitał w regionach przygranicznych” – mówił europoseł, wskazując na konieczność skoordynowanego wsparcia na poziomie unijnym.

Najważniejszym postulatem samorządów jest podniesienie limitów pomocy publicznej dla inwestorów. Obecne regulacje – jak argumentują – nie rekompensują ryzyka gospodarczego związanego z położeniem tuż przy granicy z państwami objętymi sankcjami i napięciami politycznymi. Zwiększone wsparcie ma zachęcić krajowych i zagranicznych przedsiębiorców do podejmowania działalności w regionach wschodnich.

Samorządowcy domagają się także większej elastyczności w programach regionalnych oraz dodatkowych środków. „Potrzebujemy inwestycji infrastrukturalnych i zwiększenia poziomu dofinansowania, aby regiony przygraniczne były konkurencyjne i przyciągały inwestorów” – zaznaczył marszałek Marcin Kuchciński.

Infrastruktura jako warunek bezpieczeństwa i rozwoju

Przedstawiciele regionów apelują o odejście od sztywnych wytycznych znanych z poprzednich perspektyw finansowych, które ograniczały możliwość dostosowania funduszy do realnych potrzeb lokalnych społeczności. Kluczem do przełamania impasu mają być inwestycje infrastrukturalne – w transport, energetykę oraz kolej.

Marszałek Prokorym zwrócił uwagę, że takie działania wpływają nie tylko na atrakcyjność inwestycyjną obszarów przygranicznych, ale również na bezpieczeństwo. Regiony te są przez NATO klasyfikowane jako szczególnie narażone w sytuacjach kryzysowych, co dodatkowo podnosi wagę nowych projektów.

W województwie podlaskim priorytetami w tym zakresie są rozbudowa infrastruktury kolejowej wzdłuż granicy z Białorusią, inwestycje w okolicach przesmyku suwalskiego oraz rozwój lotnisk w Białymstoku i Suwałkach. „To wpłynie na rozwój gospodarczy, ale też da poczucie bezpieczeństwa i szybkiej reakcji w czasie ewentualnego kryzysu. A z tym, mając tak trudne sąsiedztwo, musimy się liczyć cały czas” – dodał Prokorym.

Wsparcie dla przedsiębiorców i walka z depopulacją

Samorządy podkreślają także konieczność wprowadzenia nowych instrumentów finansowych, w tym zaliczkowania projektów, które mogłoby zmniejszyć ryzyko inwestycyjne i pobudzić lokalną gospodarkę.

Kolejnym kluczowym wyzwaniem jest depopulacja regionów wschodnich – jeden z najpoważniejszych problemów społecznych w Unii Europejskiej. „Te wartości niestety są największe w Europie, dlatego potrzebne są zachęty do pozostania na tych ziemiach. To jest w interesie całej Unii Europejskiej, żeby tu społeczeństwo było silne pod każdym względem” – zaznaczył marszałek Prokorym.

Jak zapowiedział Jacek Protas, stanowisko samorządów zostanie przekazane wiceprzewodniczącemu Komisji Europejskiej Raffaele Fitto już w przyszłym tygodniu. Prace nad finalną wersją Paktu potrwają do początku 2026 roku. Samorządowcy deklarują dalsze działania na forum unijnym, by zapewnić, że wyjątkowa sytuacja regionów przygranicznych zostanie odzwierciedlona w przyszłych instrumentach finansowych Unii.