W poniedziałek przypada 75. rocznica masakry w białostockiej Wielkiej Synagodze. 27 czerwca 1941 r. niemiecka grupa operacyjna, którą dowodził kapitan Gothar Bürkner, spaliła dzielnicę żydowską. Hitlerowcy rozkazali wszystkim mężczyznom i chłopcom narodowości żydowskiej przyjść do świątyni, zamknęli ich wewnątrz i podpalili budynek. Do tych, którzy próbowali oporu, strzelali. Zginęło wtedy około 2 500 osób.
- To było wstępem do tego, by zniszczyć dużą część mieszkańców naszego miasta, część nacji, która tworzyła to miasto przez dziesiątki lat - mówi zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki. - Zależy nam, by uczcić rocznicę tych wydarzeń. Chcemy dotrzeć z informacją o żydowskich mieszkańcach miasta do współczesnych białostoczan i pokazać, że odgrywali oni ważną rolę w historii Białegostoku.
Pamięć o początku Holokaustu w Białymstoku przypomni w poniedziałkowe południe uroczyste złożenie kwiatów pod pomnikiem-kopułą Wielkiej Synagogi przy ul. Suraskiej.
Po tym zostanie otwarta wystawa plenerowa poświęcona dziejom najokazalszej żydowskiej świątyni.
- Nie chciałem skupiać się tylko na Zagładzie. Będzie pokazana historia Wielkiej Synagogi, będą informacje o architekcie, o jej poprzedniczce - mówi autor wystawy Piotr Niziołek.
Oprócz samej wystawy Muzeum przygotowało obszerny informator o bożnicy, a także aplikację na urządzenia mobilne ze szlakiem żydowskim po Białymstoku.
Obchody rocznicy to także wydarzenia kulturalne w Białostockim Ośrodku Kultury. O godz. 18.30 w foyer kina Forum zostanie otwarta wystawa fotografii "Klimaty Jerozolimy". Jej autorem jest Max Meir Mroz, białostoczanin z urodzenia na co dzień mieszkający w USA. Pół godziny później w klubie Fama rozpocznie się promocja książki "Święto trąbek" Marty Masady. Na godz. 20.00 zaplanowano pokaz filmu Dariusza Szady-Borzyszkowskiego "Kiriat Białystok. Szkice do sagi białostoczan".
- Film traktuje o tym, co jest takiego wyjątkowego dla społeczności białostockich Żydów, że pomimo wielkiej traumy postanawiają w Izraelu założyć Białystok, a nie ma tam Warszawy, Łodzi - tłumaczy reżyser.
O godz. 21.00 na placu przy BOK Karolina Cicha zaśpiewa utwory do tekstów żydowskich poetów pochodzących z Podlasia. W tym czasie w miejsce, gdzie stała synagoga, będzie rzucane światło.
Wielka Synagoga przy dawnej ul. Bożniczej została wzniesiona w latach 1909-1913 wedle projektu Samuela J. Rabinowicza. W okresie międzywojennym była najokazalszą bożnicą i cieszyła się największym prestiżem wśród Żydów. Była świątynią reformowaną, w której kobiety modliły się obok mężczyzn, choć na osobnych galeryjkach.
W miejscu, w którym stała synagoga, w 1995 r. odsłonięto pomnik w kształcie kopuły. Jego autorami są Michał Flikier, Maria Dżugała-Sobocińska, Dariusz Sobociński i Stanisław Ostaszewski.
ewelina.s@bialystokonline.pl
