Praca

Wyjazdy, dorabianie, praca "na boku". ZUS przyłapuje pracowników na L4

2025.11.14 15:10

ZUS w Podlaskiem coraz skuteczniej walczy z nadużyciami chorobowego. Ponad 9 tysięcy kontroli zwolnień lekarskich przyniosło wymierny rezultat: do końca września 2025 roku do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło łącznie 3,9 mln zł.

Zwolnienia lekarskie mają wspierać osoby faktycznie niezdolne do pracy. Jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych przez lata obserwuje, że nie brakuje ubezpieczonych, którzy traktują je jak wygodną formę dodatkowego urlopu. Aby przeciwdziałać nieuczciwym praktykom, ZUS regularnie prowadzi kontrole zarówno sposobu wykorzystywania zwolnień, jak i prawidłowości ich wystawiania przez lekarzy.

Regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podlaskim, Katarzyna Krupicka, wyjaśnia: "ZUS nie tylko wypłaca świadczenia chorobowe, ale też sprawdza, czy otrzymują je osoby, którym rzeczywiście przysługują".

Od stycznia do września 2025 roku w Białymstoku i regionie przeprowadzono ponad 9 tysięcy kontroli. Ich działania przyniosły konkretne skutki finansowe dla systemu ubezpieczeń społecznych. Wstrzymano wypłatę 328 zasiłków chorobowych o wartości przekraczającej pół miliona złotych, a także obniżono świadczenia wypłacane po ustaniu zatrudnienia o ponad 3,3 mln zł. Ostatecznie do ZUS wróciło aż 3,9 mln zł — pieniądze, które nie powinny opuścić systemu.

L4 to leczenie, nie wycieczka ani drugi etat

ZUS przypomina, że zwolnienie lekarskie nie jest formą wypoczynku. Okres chorobowy nie daje takiej swobody jak urlop, ponieważ jego cel jest jasno określony — ubezpieczony ma wrócić do zdrowia i pełnej zdolności do pracy. Osoba przebywająca na L4 może wykonywać jedynie najpotrzebniejsze czynności życia codziennego, takie jak wizyta u lekarza czy zakup leków, ale nie może wykonywać pracy zarobkowej ani organizować wyjazdów rekreacyjnych.

Jeśli w czasie kontroli inspektorzy ZUS stwierdzą naruszenie tych zasad, mogą wydać decyzję o odmowie prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia. Nieuczciwy ubezpieczony musi wtedy zwrócić pobrane świadczenie. Natomiast w przypadku kontroli przeprowadzonej przez lekarza orzecznika, gdy ten uzna, że stan zdrowia pacjenta pozwala na powrót do pracy, zwolnienie jest skracane i wypłata zasiłku ustaje z dniem badania.

Kreatywność nieuczciwych ubezpieczonych

Przykłady z województwa podlaskiego pokazują, że niektórzy starają się całkowicie obejść sens zwolnienia. Podczas jednej z kontroli właściciel baru, któremu wystawiono L4, został przyłapany, gdy obsługiwał klientów i dodatkowo „raczył się trunkiem”. W innym przypadku kontrolerzy zastali właścicielkę sklepu obuwniczego przy pracy, mimo że w lokalu nie było żadnego pracownika, a kasy fiskalne były uruchomione.

Do podobnych sytuacji doszło w salonie fryzjerskim, gdzie właścicielka tłumaczyła się tym, że mieszka nad zakładem, mimo że wykonywała usługi. Mechanik samochodowy zamiast odpoczywać i wracać do zdrowia — naprawiał auta.

Służby kontrolne podkreślają, że takie przypadki zdarzają się coraz częściej i są traktowane bardzo poważnie, ponieważ podważają zaufanie do systemu.

Zgłoszenia od obywateli i pracodawców nabierają znaczenia

Na wzrost skuteczności kontroli wpływają również sygnały od obywateli. Coraz więcej osób zgłasza anonimowo, że ktoś z ich otoczenia być może nadużywa zwolnienia lekarskiego. Takie zgłoszenia stanowią ważny element pracy kontrolerów, ponieważ pozwalają im skierować działania tam, gdzie nieprawidłowości występują najczęściej.

Równie istotny udział w nadzorze nad zwolnieniami lekarskimi mają pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób — oni również mogą kontrolować, czy pracownicy przebywający na chorobowym rzeczywiście nie wykonują pracy.

ZUS w regionie zapowiada kolejne kontrole i dalszą walkę z nadużyciami. Ma to zapewnić, aby świadczenia trafiały wyłącznie do osób, które faktycznie potrzebują wsparcia w okresie choroby. System ubezpieczeń społecznych ma swoją rolę i zasady, a te — jak podkreśla ZUS — muszą być przestrzegane dla dobra wszystkich ubezpieczonych.