Białystok pamięta o bohaterach. 73 lata temu wybuchło powstanie w getcie

Fot: Anna Dycha

Kwiaty pod pomikiem Bohaterów Getta składa Jakub Kagan z małżonką

16 sierpnia 1943 r. to data, którą hitlerowscy okupanci wybrali, by dokonać ostatecznej likwidacji żydowskiej społeczności Białegostoku. Odpowiedzią był wybuch powstania w białostockim getcie.

Pamiętamy i będziemy pamiętać

- Kilkanaście dni temu miałem przyjemność gościć rodzinę Mordechaja Tenenabuma, przywódcy powstania w getcie białostockim - mówił wiceprezydent Białegostoku Rafał Rudnicki. - Byli zaskoczeni tym, jak bardzo Białystok się zmienił i pamięta o tych, którzy przez lata tworzyli białostocką społeczność. Licznie zgromadzeni dziś mieszkańcy są dowodem na to, że nie uda się zatrzeć pamięci o tamtych bohaterach. Pamiętamy i będziemy pamiętać.

Wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski również podkreślał:
- Pamiętamy o bohaterstwie osób, które podjęły decyzję o nierównej walce.

W uroczystościach wziął także udział Jakub Kagan, przedstawiciel byłych mieszkańców Białegostoku w Izraelu. Jego rodzice wprawdzie przeżyli, ale nie udało się to wielu innym członkom jego rodziny.

- Dzieje Żydów polskich są częścią polskiej historii. Mam nadzieję, że żaden czynnik antysemicki nie dojdzie już do głosu - mówił.

Modlitwę za zmarłych odmówił Michael Schudrich, naczelny rabin Polski. Pod pomnikiem Bohaterów Getta kwiaty złożyli przedstawiciele m.in. władz miejskich, wojewódzkich i krajowych, korpusu dyplomatycznego, gminy wyznaniowej żydowskiej w Polsce, dawnych mieszkańców Białegostoku w Izraelu oraz stowarzyszeń krzewiących kulturę żydowską.

Wcześniej kwiaty zostały złożone pod pomnikiem Wielkiej Synagogi przy ul. Suraskiej. O godz. 20.00 w Centrum im. Ludwika Zamenhofa zaplanowano koncert zespołu Magda Brudzińska Klezmer Trio. Wstęp jest wolny.

Walczyli o godność

Białostockie getto rozciągało się między ulicami Lipową, Przejazd, Poleską i Sienkiewicza. W nocy z 15 na 16 sierpnia 1943 r. rozpoczęła się akcja ostatecznej likwidacji getta. Część ludności odpowiedziała czynnym oporem, na czele powstania stanął Mordechaj Tenenbaum. Źle uzbrojeni, nieliczni powstańcy stanęli naprzeciw wielokrotnie liczniejszych oddziałów regularnego wojska. Plan zakładał przedarcie się do Puszczy Knyszyńskiej. Opór został złamany po kilku dniach. Do puszczy przedostało się zaledwie kilkaset osób. Reszta zginęła podczas walk lub została wywieziona do obozów koncentracyjnych w Treblince i Majdanku. Przywódca powstania i jego zastępca Daniel Moszkowicz popełnili samobójstwo.

Powstanie w getcie białostockim było drugim co do wielkości - po powstaniu w getcie warszawskim - zrywem ludności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.