Przestał obowiązywać pakt o nieagresji
17 września 1939 roku na wschodnie ziemie II Rzeczypospolitej wkroczyła Armia Czerwona, zadając decydujący cios państwu walczącemu przeciw niemieckiej agresji. Ta napaść, nazywana IV rozbiorem Polski, przyniosła Polakom represje, kolejne wywózki i mord w Katyniu.
Na mocy tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku ZSRR zobowiązał się do zbrojnego wystąpienia przeciw Polsce w sytuacji, gdyby III Rzesza znalazła się w stanie wojny z Polską, co było określeniem przewidywanego jeszcze przed wybuchem II wojny światowej najazdu Niemiec na Polskę.
Oficjalny pretekst agresji był zawarty w przekazanej o godzinie 3.00 w nocy 17 września przez zastępcę komisarza ludowego spraw zagranicznych Potiomkina ambasadorowi Grzybowskiemu nocie dyplomatycznej: zamieszczono tam niezgodne z prawdą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny.
W konsekwencji ZSRR uznał wszystkie układy zawarte uprzednio z Polską (w tym traktat ryski z 1921 roku i pakt o nieagresji z 1932 roku) za nieobowiązujące – zawarte z nieistniejącym państwem. Dlatego też odmawiano np. wziętym do niewoli polskim żołnierzom statusu jeńców wojennych.
Białostockie uroczystości i peleton
Z okazji rocznicy w Białymstoku odbędą się uroczystości. O godz. 12.00 na Cmentarzu Wojskowym przy ul. 11 Listopada zostaną złożone kwiaty. W południe w mieście rozlegnie się dźwięk syren. Druga część uroczystości rozpocznie się o godz. 12.20 przy Pomniku-Grobie Nieznanego Sybiraka obok kościoła pw. Ducha Świętego przy ul. Sybiraków 2.
– Zapraszam mieszkańców naszego miasta na te uroczystości, byśmy wspólnie uczcili pamięć ofiar tych tragicznych dla naszej ojczyzny wydarzeń. Liczę także na udział pocztów sztandarowych – mówi prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski.
Muzeum Pamięci Sybiru w tym dniu zaprasza na Peleton Pamięci. Ze względu na to, że w tym roku obchodzimy także 100-lecie odzyskania przez Białystok niepodległości, podczas rowerowej wyprawy przez miasto zostaną wyeksponowane miejsca i osoby związane z historią Białegostoku.
Peleton rozpocznie się o godz. 16.30 na ul. Kilińskiego, przed Pałacykiem Gościnnym. Mieściła się tam pracownia Augustisa, fotografa wywiezionego na Syberię na przełomie roku 1939/1940. Kolejny przystanek znajdzie się na wysokości ul. Mazowieckiej 35, gdzie do 1940 roku mieszkał Ryszard Kaczorowski, ostatni Prezydent RP na uchodźstwie, aresztowany stamtąd w lipcu 1940 roku, skazany na karę śmierci, a potem na pobyt w łagrach na Kołymie. Następnie uczestnicy przejadą na ul. Węglową, przy której budowane jest Muzeum Pamięci Sybiru. Finał peletonu odbędzie się na Dworcu Fabrycznym – miejscu wywózek białostoczan na Wschód.
Uczestnicy obejrzą tam spektakl muzyczny "Biały przystanek", którego kanwę stanowią wspomnienia Ireny Bujalskiej oraz wiersze sybiraczki – Anny Rudawcowej. Do tekstów zostanie skomponowana muzyka. Reżyserem wydarzenia jest Michał Jarmoszuk, aktor BTL i wykładowca Akademii Teatralnej. Wezmą w nim udział studenci Studium Wokalno-Aktorskiego w Białymstoku. Spektakl rozpocznie się o godz. 19.00.
mateusz.nowowiejski@bialystokonline.pl
