Czy podlaskie samorządy nie radzą sobie ze ściekami? Raport NIK

Fot: Malwina Witkowska

Niemal 6 miliardów euro może wynieść kara za niewdrożenie przez Polskę w latach 2016-2020 unijnej dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Postępowanie w tej sprawie wszczęła Komisja Europejska w 2018 r.

Najwyższa Izba Kontroli oceniła, że na poziomie krajowym administracja publiczna nie zapewniła prawidłowego planowania i monitorowania zadań w zakresie gospodarowania ściekami, a także skutecznego wdrożenia wymogów zawartych w przepisach krajowych i międzynarodowych. Z kolei samorządy gminne nie zapewniły prawidłowego zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych oraz nadzoru nad postępowaniem z nimi. Przyczynami tego były błędy i zaniechania kontrolowanych jednostek oraz niewystarczające regulacje prawne.

Podlaskie jednostki pod lupą NIK

W województwie podlaskim kontrolą zostały objęte 3 urzędy miejskie oraz 4 inne jednostki. Wszystkie łączy jeden fakt - w każdej wykryto nieprawidłowości. Niechlubnym rekordzistą jest Urząd Miejski w Augustowie, gdzie nie wskazano żadnych prawidłowych działań. Magistrat zdaniem NIK, nie był organizacyjnie przygotowany do realizacji niektórych zadań dotyczących gospodarki ściekowej.

"Przedsięwzięcia określone w AKPOŚK 2017 realizowano z opóźnieniem. Sprawozdania z realizacji KPOŚK (Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych) z lat 2018–2019 zawierały nierzetelne dane. Nie posiadano kompletnej ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków (poś). Nie podejmowano działań, aby zwiększyć liczbę użytkowników sieci kanalizacyjnej. Prowadzone postępowania w sprawach przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej były nieskuteczne" - wymienia NIK.

Jeżeli chodzi o Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku, wykryto, że w 4 przypadkach nie monitorowano terminu złożenia przez beneficjentów potwierdzenia osiągnięcia efektu ekologicznego. Z kolei w Urzędzie Miejskim w Szczuczynie z ponad dwuletnim opóźnieniem rozpoczęto realizację infrastruktury kanalizacyjnej, co skutkowało nieosiągnięciem celów określonych w AKPOŚK 2017.

"Sprawozdania z realizacji KPOŚK zawierały nierzetelne dane dotyczące ilości odprowadzanych ścieków oraz wysokości nakładów. Nierzetelnie prowadzono ewidencję zbiorników bezodpływowych oraz poś. Nie realizowano rzetelnie obowiązku kontroli prawidłowości postępowania z nieczystościami ciekłymi. Nie egzekwowano obowiązku przyłączenia nieruchomości do sieci" - czytamy w raporcie.

Nieco mniejsze nieprawidłowości wykryto w stolicy województwa. W Urzędzie Miejskim w Białymstoku nie posiadano kompletnych danych o ilości zbiorników bezodpływowych, jak również ich opróżnianiu. Nie prowadzono systematycznych działań w celu zidentyfikowania nieruchomości, które powinny zostać przyłączone do sieci kanalizacyjnej. Z kolei Wodociągi Białostockie sp. z o.o. transportowały komunalne osady ściekowe (koś) z naruszeniem umów. Ponadto okresowe kontrole stanu technicznego urządzeń kanalizacyjnych oraz urządzeń technologicznych oczyszczalni ścieków oraz służących zagospodarowaniu koś przeprowadzano nieterminowo i nierzetelnie.

Wodociągi i Kanalizacje Miejskie sp. z o.o. w Augustowie nie zrealizowały wszystkich zadań określonych w AKPOŚK 2017. NIK wymienił również, że nie przeprowadzono okresowych kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania urządzeń służących do oczyszczania ścieków komunalnych obiektów oraz nie uzupełniano wpisów w książkach budowlanych tych obiektów. Ponadto niewłaściwie realizowano niektóre obowiązki dotyczące koś.

Pod lupę wzięto również Wielobranżowe Przedsiębiorstwo Komunalne – Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o. w Szczuczynie, gdzie niewłaściwie postępowano z koś.

"Nie zapewniono przeprowadzenia przeglądów okresowych obiektów budowlanych znajdujących się na terenie oczyszczalni oraz nie przeprowadzono w terminie przeglądów instalacji elektrycznej. Nie prowadzono ewidencji awarii sieci kanalizacyjnej. Zawierano umowy na podłączenie do sieci kanalizacyjnej bez wniosku o podłączenie. Zarządzano 2,6 km sieci oraz trzema przepompowniami ścieków bez tytułu prawnego" - przekazała Najwyższa Izba Kontroli.

Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2018 r. do 30 września 2020 r.