Politechnika Białostocka przekazała samochód pancerny. Co sprzęt robił na uczelni?

Fot: D. Piekut/PB

Pracownicy i studenci Politechniki Białostockiej przywracają oryginalny wygląd samochodu pancernego FAI-M, który należy do zasobów Muzeum Wojska w Białymstoku. 

Pojazd ten ma niezwykłą historię. Do naszego regionu trafił po 17 września 1939 r. wraz z okupacją sowiecką. Niestety nikt nie wie, kiedy dokładnie zakończył swoją "służbę".

– Pojazd został zniszczony w 1941 roku w trakcie walk sowiecko-niemieckich w okolicach mostów na Narwi i został zholowany na teren gospodarstwa pana Józefa Roguckiego – opowiada Piotr Karczewski, kustosz Muzeum Wojska w Białymstoku.

Wiadomo, że później podzielili się nim gospodarze z miejscowości Pawły Kolonie i okolic.

– Zdemontowany kadłub został wkopany w ziemię przez pana Józefa Roguckiego i służył jako piwniczka na ziemniaki. Wieżyczka pełniła rolę poidła dla bydła u sąsiadów - kontynuuje Karczewski.

Skorupy zabytkowego pojazdu przetrwały do lat 80. XX wieku właśnie w wiejskich gospodarstwach, do czasu kiedy dowiedzieli się o nim Muzeum Wojska w Białymstoku.

– Mój ojciec, Władysław Rogucki, przekazał ten zabytek muzealnikom – opowiada Józef Rogucki, wnuk Józefa Roguckiego, który pozyskał zniszczony pojazd do celów gospodarskich. – Pojazd miał koła z kauczuku. W dzieciństwie wycinałem je po kawałku i robiłem z nich kauczukowe piłeczki do gry w palanta.

Niezwykły pojazd przez wiele lat był eksponowany na skwerze przed siedzibą Muzeum Wojska w Białymstoku przy ulicy Kilińskiego. Następnie trafił na teren Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej. 

– To obiekt który jest niezwykle rzadki w zbiorach światowych, nie tylko w  Polsce. W latach 90. XX wieku został nieudolnie zrekonstruowany, dlatego chcieliśmy go przywrócić do stanu pierwotnego. Po bardzo udanej współpracy przy odnawianiu odrzutowca LIM -5 wybór Politechniki Białostockiej był oczywisty – podkreśla Robert Sadowski, dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku.

W prace nad pojazdem zaangażowanych było wiele osób

Nad renowacją zabytkowego pojazdu pracował m.in. mgr Adam Wasilewski, absolwent białostockiego Mechaniaka, który jest pasjonatem historii i militariów. 

– Kadłub został całkowicie odnowiony. Wszystkie uszkodzenia zostały naprawione. Po wykonaniu napraw kadłub został wyczyszczony poprzez piaskowanie i śrutowanie, a następnie wykonaliśmy wszelkie prace związane z odtworzeniem oryginalnej kolorystyki FAI-M z 1941 roku – mówi z dumą Wasilewski.

Na podstawie posiadanych zdjęć udało się odtworzyć niektóre części samochodu pancernego. Nad niektórymi studenci wciąż pracują i będą pracować. 

– Myślę, że przygotujemy naszym studentom tematy prac inżynierskich czy magisterskich związane z odtwarzaniem brakujących elementów tego pojazdu. Chcielibyśmy wykorzystać techniki skanowania laserowego, techniki odtwarzania geometrii z wykorzystaniem środowiska CAD do tego, żeby brakujące elementy nadwozia wyprodukować z materiałów z epoki, ale z wykorzystaniem najnowszych technologii i zamontować do tego co przekazaliśmy Muzeum Wojska w Białymstoku – zdradza dr hab. inż. Jarosław Szusta, prof. PB, Prorektor ds. Studenckich Politechniki Białostockiej, a zarazem nauczyciel akademicki na Wydziale Mechanicznym Politechniki Białostockiej.

Takich samochodów jest tylko kilka na świecie

Obecnie na świecie jest zaledwie kilka samochodów pancernych tego typu. Muzeum Wojska w Białymstoku ma nadzieję, że zdobędzie oryginalne podwozie do pojazdu. 

– Nie spodziewałem się, że zobaczę, jak wyglądał ten samochód, zanim trafił do gospodarstwa dziadka – mówi Józef Rogucki, który jak sam przyznaje, jako dziecko chodził do pojazdu, by wziąć ziemniaki na obiad.

Warto podkreślić, że to nie pierwszy zabytek wyremontowany na największej uczelni technicznej w regionie. Rok temu na Politechnice Białostockiej wyremontowano odrzutowiec LIM-5, który można teraz podziwiać, odwiedzając Park Militarny Muzeum Wojska w Białymstoku.