Prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, podlaska wojewódzka konserwator zabytków podpisała decyzję dotyczącą wpisu do rejestru zabytków cmentarza prawosławnego parafialnego wraz z ogrodzeniem i bramami przy ul. Grzegorza Chodkiewicza w Zabłudowie.
Jak wynika z dokumentacji, cmentarz prawosławny w Zabłudowie został założony w drugiej połowy XIX w. Jest czynnym cmentarzem, otoczonym murem z kamienia polnego, na którego teren prowadzą dwie bramy. Powstał na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Jego pagórkowaty teren porośnięty jest m.in. lipami, sosnami, brzozami. Niegdyś na terenie cmentarza znajdowała się drewniana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego. Została ona wzniesiona w 1863 r. Niestety spłonęła w pożarze 25 lipca 1920 r.
- Cmentarz prawosławny w Zabłudowie posiada wartość historyczną o znaczeniu regionalnym. Stanowi ważny, materialny dokument zarówno dziejów parafii, jak i samej miejscowości. Historia Zabłudowa jako miasta o bogatych tradycjach obejmuje lata daleko idącej tolerancji religijnej. Mieszkali tu wyznawcy katolicyzmu, prawosławia, judaizmu i kalwinizmu. Zespół historycznych nagrobków, szczególnie w północno-zachodniej części cmentarza, przedstawia walory artystyczne. Nagrobki pochodzą z przełomu XIX i XX w., niekiedy z lat 20. XX w. Zostały wykonane z granitu oraz piaskowca. W zdecydowanej większości przybierają kształt obelisków zakończonych metalowymi krzyżami, niekiedy kamiennych krzyży na cokole. Na szczególną uwagę zasługują kute i odlewane żeliwne oraz stalowe krzyże, które przyjmują różne dekoracyjne formy – wskazuje w decyzji prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz.
W pobliżu nieistniejącej kaplicy, na niewielkim wzniesieniu, znajduje się jeden z najstarszych nagrobków pochodzący z 1878 r. Jest on wykonany z żeliwa, w formie obelisku. Do dziś zachowała się jedynie zdobna podstawa krzyża w formie plecionki z elementami liści.
Na przedniej części nagrobka widnieje napis pisany cyrylicą: "Na tym miejscu spoczywają Służebnica Boża Olga zmarła 20 lipca 1878 r. żyła 37 lat i dzieci Paweł i Grzegorz". Z tyłu nagrobka znajduje się motyw wieńca kwiatowego – symbolu zwycięstwa, wieczności, nagrody w postaci życia wiecznego.
malwina.witkowska@bialystokonline.pl
