Coraz więcej wstrzymanych zasiłków chorobowych. ZUS przeprowadza kontrole

Fot: pixabay.com

W ubiegłym roku przeprowadzono o 7 proc. więcej kontroli osób, które miały zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, niż w 2022 roku. W wielu przypadkach zapadła decyzja o skróceniu lub wstrzymaniu zasiłku. Zdaniem niektórych ekspertów wielu Polaków nie widzi nic złego w tym, że oszukują ZUS, co jest niepokojącym zjawiskiem. Uważają oni, że ułatwieniem do takich działań ma być coraz popularniejsza telemedycyna. Lekarze mogą wystawiać zwolnienia, nawet nie oglądając pacjenta. 

W 2023 roku ZUS skontrolował w sumie 461,2 tys. osób, dla porównania - rok wcześniej kontrolerzy odwiedzili 429,9 tys. przebywających na zwolnieniach. Zdaniem Katarzyny Sieniewicz, ekspertki ds. prawa pracy z Pracodawców RP, ilość kontroli nie jest znacząco większa niż wcześniej."ZUS może kontrolować zaświadczenia o niezdolności do pracy pod kątem merytorycznym, a także czy ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego celem. W szczególności sprawdzane są dłuższe zwolnienia" - twierdzi.

– Należy zadać sobie pytanie o to, ile z tych kontroli faktycznie było terenowych, a ile dotyczyło decyzji podejmowanych przez lekarzy orzeczników, których zresztą w naszym kraju brakuje. Niestety, typowanie osób do kontroli przez ZUS jest często chaotyczne. Zdarza się, że kontrolowani są choćby przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą czy kobiety w ciąży. Jednocześnie proceder pobierania nieuczciwych zwolnień chorobowych wśród pracowników trwa w najlepsze – komentuje sprawę Mikołaj Zając, ekspert rynku pracy z firmy doradczej Conperio. 

Niektórzy starają się "oszukać system"

Oszukujący, nazywani często potocznie "kombinatorami", często chcą dzięki wymyślonym dolegliwościom i problemom zdobyć zaświadczenie zdrowotne, a nawet pieniądze od ubezpieczycieli. Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl zwraca uwagę też na inny problem - nie wszyscy pracownicy ochrony zdrowia postępują uczciwie, co też jest bardzo niepokojące. Ma na myśli wystawianie fałszywych recept, podawanie niewłaściwych kodów choroby, czy fakturujących usługi medyczne, które nie miały miejsca. Wszystko po to, by skorzystać na ubezpieczeniu.

– Przy obecnej skali nadużyć, ZUS ma niejako nieskończony potencjał do tego, by zwiększyć liczbę przeprowadzanych kontroli. Na nieuczciwie pobieranych przez pracowników zwolnieniach najbardziej cierpią najmniejsi polscy przedsiębiorcy. Dla nich każda nieobecność zatrudnionego oznacza duże straty na produkcji, a niekiedy może wiązać się nawet z jej wygaszeniem – dodaje Zając.

Wiele zasiłków chorobowych zostało skróconych

W ramach zeszłorocznych kontroli wydano 28,9 tys. zaświadczeń o skróceniu zasiłku chorobowego, czyli aż o 21,4 proc. więcej niż rok wcześniej. Eksperci zwracają uwagę na to, że osoby oszukujące często nie mają świadomości, że ZUS posiada ogromną ilość danych i odpowiednie algorytmy mogą analizować sytuację, przez co łatwiej wykryć, kto "kombinuje". 

– Wyniki świadczą o tym, że kontrole są coraz bardziej efektywne. Większa liczba zakwestionowanych zwolnień lekarskich może wynikać z wielu przyczyn. Wpływ na to mają zachowania ubezpieczonych, a także liczba i sposób przeprowadzania kontroli. Utrata zasiłku chorobowego może polegać na zakwestionowaniu opinii lekarza o faktycznej niezdolności do pracy ubezpieczonego lub zachowania pracownika. Nie wiemy, w jakiej skali prezentują się te dwie dane, więc trudno stwierdzić, co jest rzeczywistą przyczyną tego stanu rzeczy – mówi Katarzyna Siemienkiewicz.

Dlaczego ludzie oszukują ZUS?

Co sprawia, że ludzie oszukują urząd? Zdaniem ekspertów najczęściej decydują się na to, by móc odpocząć, znaleźć czas na swoje pasje, czy różne obowiązki. Niektórzy na zwolnieniach robią remonty mieszkania. Czasem powodem są też konflikty z szefem, czy współpracownikami.

W ubiegłym roku kwota wstrzymanych zasiłków chorobowych wyniosła 29,3 mln zł. To aż o 33,2 proc. więcej niż rok wcześniej (wówczas były to 22 mln zł). 

W związku z tym, że w ostatnich latach lekarze wystawiają coraz więcej zwolnień lekarskich i są one dłuższe, zdaniem ekspertów ds. prawa pracy, w przyszłości można spodziewać się, że liczba kontroli będzie coraz wyższa.

W Podlaskiem przeprowadzono ponad 11 tys. kontroli

W 2023 roku w województwie podlaskim przeprowadzono 11,1 tys. kontroli zwolnień lekarskich. Wstrzymano wypłatę świadczeń chorobowych na 640,2 tys. Łącznie wstrzymano lub obniżono świadczenia chorobowe na 3,18 mln zł, w 2022 r. kwota ta była dużo niższa  i wyniosłam nieco ponad 1,2 mln zł. 

Jakie są konsekwencje niewłaściwego korzystania ze zwolnienia lekarskiego? Osoby, które nie są w tej kwestii uczciwe, muszą liczyć się z utratą prawa do świadczenia chorobowego za cały okres kontrolowanego zwolnienia. ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało już wypłacone, nakazuje jego zwrot. 

Są sytuacje, gdy lekarz orzecznik ZUS stwierdza, że dana osoba jest już zdolna do pracy i zwolnienie zostaje skrócone. Wówczas taka osoba otrzymuje świadczenie tylko do dnia badania.